Wat zijn de verschillen tussen champagne, cava en prosecco?

Iets te vieren? Daar hoort een bubbel bij! Maar de ene bubbel is de andere niet. Wat zijn de verschillen tussen champagne, cava en prosecco? En wat geef je bij welke gelegenheid? Leer het in dit artikel waar antwoord wordt gegeven op deze vraag.

‘Kom snel, ik proef de sterren!’

Het verhaal gaat dat Dom Pérignon dit uitriep toen hij voor het eerst belletjes in de wijn proefde. Het was 1688 en de monnik maakte wijn in een klooster in de Champagnestreek in Noord-Frankrijk. Nog altijd is dit gebied het referentiekader voor alle andere mousserende wijnen en wordt de methode die hier wordt toegepast op grote schaal gekopieerd.

Wat maakt champagne nu eigenlijk champagne?

Het begint allemaal met de druiven en hun terroir, oftewel: het samenspel van bodem en weersomstandigheden. De druiven die voor champagne worden gebruikt – voornamelijk chardonnay, pinot noir en petit meunier – groeien in een duidelijk afgebakend gebied waar miljoenen jaren geleden een binnenzee lag. De stokken wortelen op een dikke laag fossielen, overblijfselen van wat ooit in de zee leefde. En dat proef je in de wijn. Het is relatief koud in deze streek, waardoor de druiven langzaam rijpen. Ze nemen alle tijd om hun fijne aroma’s en een hoog zuurgehalte te ontwikkelen. Een perfecte basis voor het maken van topchampagnes.

Hoe komen de belletjes in de champagne?

Champagne bruist. Maar hoe komt dat? Doordat er suiker aan de basiswijn wordt toegevoegd voor een tweede gisting op fles. Dit wordt liqueur de tirage genoemd. Best een spannend klusje, want de druk in de fles kan nogal oplopen. In vroeger tijden explodeerden er dan ook nogal wat flessen in de kelders van de Champagnestreek. Het verklaart ook meteen waarom champagneflessen zo zwaar zijn én de feestelijke plop bij het ontkurken.

De flessen worden dan een flink aantal maanden te ruste gelegd om te rijpen, waarna het bezinksel dat zich in de flessen heeft opgehoopt handmatig of machinaal wordt verwijderd. Om dat te kunnen doen moet het bezinksel wel eerst in de hals zakken, een proces dat remuage wordt genoemd. Hierbij worden de flessen met de hals naar beneden gelegd en regelmatig gedraaid.

Brut of extra brut?

Met een laatste beetje toegevoegd suiker wordt de uiteindelijke smaak van de champagne bepaald – hoe minder suiker, hoe droger de wijn. Staat er brut of extra brut op het etiket? Dat betekent dat er (heel) weinig suiker is toegevoegd en de champagne dus (heel) droog is. Smaken als toast en brood zijn in champagne het hoogtepunt.

Prosecco bewijst: het kan ook anders…

Hoewel de méthode traditionnelle wereldwijd als de standaard wordt gezien kun je ook op een andere manier geweldige bubbels maken. Kijk maar naar prosecco. Die wordt gemaakt in de Veneto, in het noordoosten van Italië. Hier, op de uitlopers van de Alpen ten noorden van Venetië, groeit de druif glera. De zon schijnt volop op de druiven en er waait een lekker verkoelend windje dankzij de Adriatische Zee, de Dolomieten en het nabijgelegen Gardameer. Het gebied kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan bodems, die allemaal op hun eigen manier een stempel op de wijn drukken. Er is zelfs een gebiedje met resten van vroeger zeeleven, net als in de Champagnestreek. De wijnen die hier vandaan komen zijn dan ook minstens zo aromatisch en elegant. En het leuke is: deze bubbels hebben dus niets met een tweede gisting op fles te maken. Het is de charmat methode die de prosecco zijn bubbels geeft, waarbij de tweede gisting plaatsvindt in grote, gesloten druktanks. Is de druk tussen 0.2 en 0.4 bar, dan spreken van een frizzante. Deze wijn sprankelt maar heel licht. De spumante daarentegen spuit na een druk van 3 bar haast de fles uit. Kortom: andere druif, ander terroir, andere methode, andere smaak. En er is nog iets waarmee prosecco zich van champagne onderscheidt. De Italiaanse bubbel kent een veel vriendelijker prijskaartje…

Het eigen gezicht van cava

De wijnmakers uit de Spaanse streek Penedès omarmen dan toch weer het Franse trucje, dus een tweede gisting op fles. Het duurde even voor ze het onder de knie hadden, maar in 1872 lukte het om een goede cava te maken. Dat had deels te maken met een verwoestende plaag in de wijngaarden. Rond 1870 werd Europa geteisterd door de druifluis en werd een heel groot deel van de wijngaarden vernietigd. Een ongekend drama, dat als gevolg had dat wijnmakers nieuwe, vaak lokale druiven moesten laten groeien op Amerikaanse stokken. In de Penedès werden macabeo, xarel·lo en parellada veelvuldig aangeplant. De druiven waarmee cava wordt gemaakt.

Het klimaat van de Penedès is totaal anders dan dat van de Champagne. Hier aan de Middellandse Zee zijn de zomers lang en warm, hoewel de zee en de bergen een verkoelend effect op de wijngaarden hebben. En ook de bodems zijn onvergelijkbaar. Met dezelfde techniek maar andere druiven en een ander terroir heeft cava een heel eigen gezicht. Deze bubbel is droog, bloemig en kruidig, dus wat hartiger dan champagne. En, eerlijk is eerlijk, net als prosecco ook wat betaalbaarder.

De verschillen tussen champagne, cava en prosecco

Helemaal aan het begin van dit blog zeiden we het al: het begint allemaal met de druiven. In champagne, prosecco en cava worden heel andere soorten gebruikt. En die groeien ook allemaal op heel verschillende bodems en in heel verschillende omstandigheden. Dat maakt nogal uit voor de smaak. Een ander groot verschil is de manier waarop de bubbels in de wijn worden verkregen. Bij champagne en cava wordt de wijn in de fles vergist door een beetje suiker toe te voegen. Prosecco krijgt zijn bubbeltjes van de druk in een flinke tank. Al die zaken zijn van invloed op de smaak. En op de prijs. Want ook daar zijn grote verschillen te ontdekken. Je kunt dan ook niet zomaar stellen dat cava duurder is dan prosecco. Het prijsverschil van cava en prosecco hangt af van de manier waarop de drank gemaakt wordt.

Welke bubbel je cadeau geeft is aan jou. Champagne is groots en meesterlijk en altijd goed. Maar de plop van een Spaanse cava of Italiaanse prosecco is ook gegarandeerd een knallend succes.

Geschreven door: Renée Salome – Kwast Wijnkopers